Imieniny Izabeli Branickiej 2015

Festiwal Sztuk Dawnych prezentuje muzykę dawną w kontekście innych sztuk składających się na kulturę końca I Rzeczypospolitej. W swoich prezentacjach nawiązuje do opisów hucznych obchodów imienin Izabeli Branickiej, żyjącej w latach (1730 – 1808) żony Jana Klemensa Branickiego Hetmana Wielkiego Koronnego, jednego z największych magnatów końca XVIII wieku. Imieniny obchodzone były bardzo wystawnie, składały się nań polowania, koncerty, tańce, liturgia z uroczystą oprawą muzyczną, inscenizacje teatralne, operowe i spektakle baletowe. Oparcie festiwalu o sztuki muzyczne prezentowane w historycznych wnętrzach z XVIII wieku, ma przybliżyć odbiorcom kulturę i sztukę tego ważnego dla Polaków okresu. Oprócz wykonawstwa „historycznie poinformowanego”, Festiwal przywraca dla kultury Polskiej (m.in. poprzez rekonstrukcję nut, strojów, scenografii, tańca) dzieła zapomniane, rzadko lub wcale nie wykonywane współcześnie, a cieszące się wielką popularnością w XVIII wieku Mecenat kulturalny, jakim obejmowała artystów z kraju i zagranicy Izabela Branicka z Poniatowskich, stanowi świadectwo zapomnianej dzisiaj, a jakże pozytywnej roli arystokracji polskiej, która, obok Kościoła i Króla, była największym mecenasem edukacji, kultury i sztuki. Zadaniem festiwalu jest ukazanie obrazu kulturalnego dawnej Rzeczpospolitej, z uwzględnieniem ówczesnych konwenansów i zwyczajów, pozwalających przybliżyć ducha tejże epoki. Jednym z nich było używanie przez Branicką francuskiej wersji swojego imienia (Elżbieta) Izabela przy zachowaniu obchodów Imienin w dniu św. Elżbiety (19.11). Podobnie jak za czasów patronki Festiwalu, festiwalowe uroczyste obchody Imienin Izabeli rozpoczną się na kilka dni przed 19 listopada.

Festiwal zainauguruje Msza Święta w Starym Kościele Farnym (15 XI) z oprawą muzyczną pochodzącą z środowiska muzycznego księży Misjonarzy, opiekującymi się białostocką parafią w XVIII wieku. Również w Niedzielę odbędzie się w Domu Ludowym w Supraślu Koncert Pieśni Nabożnych Franciszka Karpińskiego. Karpiński przez kilka lat był związany z dworem Izabeli Branickiej w Białymstoku a w Supraślu Pieśni Nabożne wydał drukiem w 1792 roku. Pierwszoplanowym wydarzeniem tegorocznego festiwalu będzie prawykonanie (16 XI) po 250 latach Spektaklu Operowego „La Contadina in Corte” Antonio Sacchiniego – jednej z najpopularniejszych Oper Sacchiniego, która doczekała się do lat 80-tych XVIII stulecia ponad 20 wystawień m.in. w Warszawie i na co wskazują poszlaki historyczne również w Białostockim Opernhausie. Koncert zostanie wykonany na kopiach instrumentów z epoki, soliści wystąpią w stylizowanych na ówczesne kostiumach oraz historycznie stylizowanej scenografii. Spektakl wyreżyseruje Natalia Kozłowska a orkiestrę Zespołu Muzyki Dawnej Diletto poprowadzi Anna Moniuszko. W dniach poprzedzających Imieniny zaplanowaliśmy również wieczory historyczne z recitalem Piotra Olecha – kontratenor oraz Anny Biuruli – lutnia, teorba oraz gawędą historyczną Andrzeja Lechowskiego i Anny Dąbrowskiej.
Imponującym finałem Imienin (19 XI) będzie spektakl taneczny pt. Miniatury Staropolskie w wykonaniu tancerzy Baletu Dworskiego Cracovia Danza oraz Capella Antiqua Bialostociensis, w którym przeplatają się – jak było z pewnością na dworze Branickich – tańce polskie i francuskie. Pełne humoru i wdzięku, opowiadane tańcem i pantomimą historie przybliżą widzom atmosferę dworu polskiego okresu Baroku.
Inicjatywa Festiwalu, realizowana od pięciu lat, wrosła już w kalendarz wydarzeń artystycznych Białegostoku a w tym roku oprócz środków Prezydenta Miasta Białegostoku otrzymaliśmy również wsparcie finansowe Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego.

PROGRAM:
15.XI.2015 (niedziela)
13.30 – Msza Święta inaugurująca Festiwal
Stary Kościół Farny

Muzyka liturgiczna z Graduale Romanum edycji Piotrkowczyka A.D. 1740 i Graduale pro festis XX. Misjonarzy A.D. 1769 w wykonaniu:
Zespół Wokalny Jerycho
Schola Gregoriana Sancti Casimiri
Bartosz Izbicki – organy
Mariusz Perkowski – kantor

Msza Święta z oprawą muzyczną będącą próbą rekonstrukcji muzyki mszalnej białostockiego kościoła z XVIII wieku.

Śpiewy chorałowe zaczerpnięte zostaną z Graduale Romanum edycji Piotrkowczyka (ostatnie wydanie w 1740 roku w Krakowie) a także z Graduale pro festis XX. Misjonarzy 1769. Z racji na obecność w Białymstoku (dzięki Branickim) zgromadzenia Księży Misjonarzy, zostaną wykonane pieśni z ich śpiewnika. Zostaną również wykonane pieśni nabożne Franciszka Karpińskiego, (którego 190 rocznicę śmierci obchodzimy w bieżącym roku) tworzącego na dworze Branickiej, których tekst zostanie zaczerpnięty ze śpiewnika wydanego w 1792 roku przez Bazylianów w Supraślu. Melodie pieśni mszalnych zostaną także zaczerpnięte z najstarszego śpiewnika z nutami zawierającego pieśni kościelne śpiewane w XVIII wieku opracowane przez członka zgromadzenia Księży Misjonarzy – ks. Mioduszewskiego (1838)

Wykonawcami będą:
Zespół Wokalny JERYCHO – grupa posługująca się tradycyjnym idiomem śpiewu liturgicznego. Grupa wykonuje historyczne śpiewy polskie i łacińskie stosując improwizowaną polifonię zaadaptowaną przez lidera Bartosza Izbickiego.
Męski Zespół Wokalny SCHOLA GREGORIANA SANCTI CASIMIRI – to białostocki zespół specjalizujący się w wykonawstwie chorału gregoriańskiego prowadzony od 2008 roku przez Mariusza Perkowskiego.

19.00 – Koncert Pieśni Nabożnych Franciszka Karpińskieg na 190 rocznicę śmierci.
Dom Ludowy w Supraślu

Wykonawcy:
Bartosz Izbicki
Schola Gregoriana Sancti Casimiri
z udziałem
Starosielskiego Bractwa Śpiewaczego im. św. Stanisława

Franciszek Karpiński (1741-1825) polski poeta epoki oświecenia, jest twórcą i głównym przedstawicielem nurtu sentymentalnego w polskiej liryce, autorem „Zabawek wierszem i prozą”, „Laury i Filona” i wielu innych utworów literackich. Wielu jednak zapomina o jego najpopularniejszym dziele jakim bez watpienia pozostają Pieśni Nabożne wydane drukiem w 1792 roku w Supraślu koło Białegostoku. Jego związek z Podlasiem zawdzięczamy Izabeli Branickiej, u której na dworze zarówno w Białymstoku jak i w Warszawie gościł przez kilka lat. W pobliskim Zabłudowie był również nauczycielem opiekunem małoletniego księcia Dominika Radziwiłła. Pierwodruk „Pieśni Nabożnych” zawierał 29 pieśni oraz 20 psalmów z których wiele weszło na stałe do użytku w Kościele w Polsce i na obczyźnie już w XIX wieku. Podczas Koncertu „Pieśni Nabożne” zostaną wykonane z towarzyszeniem instrumentów dawnych (lira korbowa, lutnia, wirginał, portatyw, fisharmonia, gęśle) na melodie pochodzące z żywej tradycji i przekazów ustnych a także z dawnych zapisów nutowych.
Do wykonania najpopularniejszych Pieśni Nabożnych zostanie zaproszona również publiczność zgodnie intencją Karpińskiego tworzącego Pieśni „do śpiewania w kościołach dla pospólstwa”. Aby przybliżyć melomanom postać Autora śpiew będzie przeplatany fragmentami jego Pamiętników a także opisami staropolskich tradycji związanych z śpiewem ludowych pieśni kościelnych w ciągu roku.

16.XI.2015 (poniedziałek)
19.00 – Spektakl operowy
Pałac Branickich w Białymstoku, Aula Magna

Spektakl operowy „La Contadina in Corte” Antonio Sacchini – prawykonanie po 250 latach w Białymstoku.

obsada:
Julita Mirosławska – (Sandrina – sopran)
Anna Wolfinger – (Tancia – sopran)
Przemysław Baiński – (Barone Ruggero – tenor)
Dawid Biwo – (Berto – baryton)
Natalia Kozłowska – reżyseria, Agnieszka Blank – scenografia
Zespół Muzyki Dawnej „Diletto”
Anna Moniuszko – dyrygent

Wraz z pojawieniem się w Białymstoku Izabeli Branickiej (1748) Hetman Branicki otworzył w Białymstoku Opernhaus, gdzie wzorem Warszawy i innych siedzib magnackich wykonywano opery włoskie i francuskie. W czasach swojej świetności dwór białostocki gościł wielu artystów z całej Europy. W roku 1766 przybył do Białegostoku z Florencji śpiewak włoski, Antonio Boscoli. Rok wcześniej brał udział w Teatro Valle w Rzymie w premierze opery „La Contadina in Corte” Antonio Sacchiniego do libretta Niccolo Tassi’ego, w której wykonał tenorową partię Ruggiero. Była to jedna z popularniejszych Oper Sacchiniego i doczekała się do lat 80-stych XVIII stulecia ponad 20 wystawień m.in. w Warszawie. Jest wielce prawdopodobne, iż tę operę Sacchiniego „przywiózł” do Białegostoku ze sobą i wykonywał w tutejszym Opernhausie wspomniany na początku Boscoli, bowiem Sacchini był kompozytorem naówczas modnym a jego kompozycję cieszyły się dużym wzięciem wśród arystokracji polskiej. Dodatkową ciekawostką jest fakt, iż Antonio Maria Gasparo Sacchini był rówieśnikiem Izabeli Branickiej urodził się w tym samym roku i miesiącu 14 lipca 1730 roku we Florencji (zmarł 6 X 1786). W roku 2015 obchodzimy więc 285 rocznicę urodzin zarówno Izabeli Branickiej jak i Antonio Sacchiniego. Wykonanie jednej z najbardziej cenionych oper Sacchiniego jest zatem próbą rekonstrukcji i ilustracji świetności obchodów dnia imienin Pani Krakowskiej. Reżyserem spektaklu jest Natalia Kozłowska a dyrygentem Anna Moniuszko. Orkiestra Zespołu Muzyki Dawnej Diletto zagra na kopiach instrumentów z epoki, soliści wystąpią w stylizowanych na ówczesne kostiumach.

Wykonawcami będą – Zespół Muzyki Dawnej Diletto, Anna Moniuszko – dyrygent, Natalia Kozłowska – reżyseria, a także wybitni wokaliści: Julita Mirosławska – sopran, Anna Wolfinger – sopran, Przemysław Baiński – tenor, Dawid Biwo – baryton.

17.XI.2015 (wtorek)
Ratusz – Muzeum Podlaskie w Białymstoku

18.00 – Gawęda o Izabeli Branickiej Andrzeja Lechowskiego
Wręczenie Nagród Laureatom konkursu na opowiadanie „Izabela Branicka” organizowanego przez Publiczne Gimnazjum im. Izabeli Branickiej w Białymstoku
Recital „Muzyka na dworach magnackich w XVIII wieku”
Piotr Olech – kontratenor
Anna Birula – lutnia/teorba

18.XI.2015 (środa)
Choroszcz – Pałac Branickich
Muzeum Wnętrz Pałacowych w Choroszczy

18.00 – Gawęda o Izabeli Branickiej Anny Dąbrowskiej
Recital „Muzyka na dworach magnackich w XVIII wieku”
Piotr Olech – kontratenor
Anna Birula – lutnia/teorba

19.XI.2015 (czwartek)
Pałac Branickich w Białymstoku, Aula Magna

19.00 – Spektakl Taneczny „Miniatury Staropolskie”
Romana Agnel, Leszek Rembowski – choreografia
Monika Polak-Luścińska – kostiumy
Tancerze Baletu Dworskiego „Cracovia Danza” z udziałem Capella Antiqua Bialostociensis
Helena Szuhalska – kierownik zespołu

Miniatury staropolskie to cykl obrazów z życia dawnej Polski, gdzie mieszały się polskie i zachodnie style, mody, obyczaje i tańce różnych nacji.
W pierwszej części przenosimy się na artystyczny dwór polski II poł. XVIII wieku, gdzie rywalizują ze sobą moda francuska i polska. Jest to okres, kiedy styl francuski miał olbrzymi wpływ na elity europejskie, również polskie, co uwidaczniało się szczególnie w repertuarze tanecznym, zarówno towarzyskim jak i baletowym. Również na dworze Izabeli Branickiej na balach królowały francuskie menuety i kontredanse, które przeplatały się z repertuarem tańców polskich.
Druga część to obraz prawdziwej szlacheckiej Polski – świata sarmacji, barwnych, bogatych kontuszy, teatralnych, ekspresyjnych gestów i staropolskich tańców. Poprzez paletę różnorodnych polskich rytmów w tej części przedstawienia zilustrowana jest szlachecka godność, dusza, polska fantazja, porywczość i siła mężczyzn oraz elegancja i gracja kobiet. Muzyka prezentowanych tańców to dzieła zarówno rodzimych kompozytorów, jak i polskie formy skomponowane przez zafascynowanych polskim stylem i charakterem twórców zagranicznych, jak G.F. Telemann czy J.Ph. Rameau.
Trzecia część spektaklu przenosi nas w czasy napoleońskie, kiedy polski styl stawał się modny na salonach paryskich, a tym samym we wszystkich stolicach Europy. W tańcu i sztuce odradza się moda na Polskę szlachecką, a jednocześnie polskie elity fascynują się dominującą w kulturalnej Europie Francją. Polacy mają nadzieję na lepszą przyszłość, świętują więc wydając wspaniałe bale, podczas których królują kadryle, triolety, polonezy. Wśród gości zaproszonych na jedną z takich zabaw rozpoznać można bohaterów Pana Tadeusza Mickiewicz – Zosię, Hrabiego, Telimenę, Wojskiego i samego Pana Tadeusza.

 

BALET DWORSKI CRACOVIA DANZA – założony przez Romanę Agnel, tancerkę i choreografa, to jedyny w Polsce profesjonalny zespół tańców historycznych, specjalizujący się w tańcu barokowym. Choreografie komponowane w różnych stylach i technikach, często odtwarzane z dawnych traktatów, kunsztowne kostiumy, a także doskonała muzyka – oto charakterystyka spektakli Baletu. Aktualny repertuar zespołu liczy ponad 20 przedstawień o tematyce od średniowiecza po XX wiek. Zespół propaguje także polską tradycję tańca.
Balet bierze udział w wielu prestiżowych wydarzeniach kulturalnych w całej Polsce oraz za granicą. Tylko w tym roku jego występy można było obejrzeć m.in. w New Delhi, Memphis (USA), Aix-en-Provance i Budapeszcie. Cracovia Danza często występuje też w przestrzeniach muzealnych, takich jak zamki królewskie na Wawelu i w Warszawie, czy pałac w Wilanowie, co niejednokrotnie podkreśla historyczny charakter przedstawień.
Ponadto Cracovia Danza od 15 lat organizuje w Krakowie Festiwal Tańców Dworskich, który przyciąga nad Wisłę mistrzów tańca z całego świata. Ważnym elementem działalności zespołu jest także edukacja.

ZESPÓŁ TAŃCA DAWNEGO „CAPELLA ANTIQUA BIALOSTOCIENSIS” – powstał w 1998 roku w Domu Kultury „Śródmieście” w Białymstoku. W repertuarze zespołu znajdują się tańce i pieśni z epoki renesansu i baroku: starofrancuskie, włoskie, angielskie i polskie. Zespół jest wielokrotnym laureatem Ogólnopolskiego Festiwalu Zespołów Muzyki Dawnej „Schola Cantorum” w Kaliszu, w czasie którego zdobywał Brązowe, Srebrne i Złote Harfy Eola oraz najwyższą nagrodę festiwalu GRAND PRIX. Uczestniczył m.in.: w Międzynarodowym Festiwalu „Bydgoskie Impresje Muzyczne”, w Festiwalu Tańców Dworskich „Pawana” we Wrocławiu, corocznie w Międzynarodowym Festiwalu Tańców Dworskich „Cracovia Danza” w Krakowie. Zespół uczestniczy w życiu kulturalnym Białegostoku i regionu, koncertuje w wielu miastach Polski i za granicą. Dyskografia zespołu: Na królewskim dworze, 2007, U Pani Branickiej, 2010, Bajka o Księżniczkach, 2012, W sklepie z zabawkami, 2014 Kierownikiem artystycznym zespołu, choreografem i instruktorem grupy tanecznej jest Helena Szuhalska.

Na wszystkie wydarzenia wstęp wolny.

Organizator
Fundacja Pro Anima

Współorganizatorzy
Uniwersytet Muzyczny Fryderyka Chopina Wydział Instrumentalno Pedagogiczny w Białymstoku
Muzeum Podlaskie w Białymstoku

Mecenat Festiwalu
PGE Dystrybucja S.A.
SBR Bank
Open Eductation Group Sp. z o.o.
Urząd Miejski w Supraślu

Zadanie dofinansowane ze środków z budżetu Miasta Białegostoku
Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego

Patronat medialny
Portal Miejski BiałystokOnline.pl